Bir kadın düşünün ki, her gün bir çocuğu kurtarmak adına, dünya tarihine zulmüyle geçmiş Nazi Almanya’sıyla alay edercesine mücadele etsin, onunla vicdanının da verdiği güçle savaşsın. Herkesin Yahudileri parmakla ‘vebalı’ gösterir gibi şikayet ettiği, sırf ayrı bir ırk ve dinden diye harcamaya hazır olduğu bir savaşta, O, ‘nasıl bir insanı daha yaşatabilirim?’ kaygısıyla yaşasın. İşte bu kadın İrena Sendlerowa (Sendler), ömrünü binlerce Yahudi çocuğu kurtarmaya ve onlara mutluluk vermeye adayan cesur yürekli bir kadın. 
 
II.Dünya Savaşı'nda Polonyalı bir Katolik hemşire/sosyal hizmet uzmanı. Yahudi çocuklara sempatisi çocuk yaşlarında başlamış. Doktor olan babası yahudi çocukları tedavi ederken (diğer doktorlar o çocukları tedavi etmeyi kabul etmemişlerdir) bulaşıcı hastalık sonucu Şubat 1917'de hayatını kaybetmiştir. Okuyalım ve ibret alalım:
Varşova gettosu İrena Sendler’in zorlu mücadelesi 1939’da başlar. Nazi Almanya’sı ordularının Polonya’yı işgali ile 1 Eylül 1939’da başlayan İkinci Dünya Savaşı sonrasında, birçok şehirde olduğu gibi Varşova’da da yüzbinlerce Yahudi, ‘getto’ denilen semtlerde toplatılır. 350 ila 400 bin kişilik Yahudi nüfusun, etrafı 18 kilometrelik bir duvarla çevrilen gettodan artık sadece ölülerin çıkmasına izin verilecektir. Alman gizli polis teşkilatı Gestapo’nun da sıkı denetim altında tuttuğu gettonun yönetimi Nazilerce oluşturulan Yahudi Konseyi (Judenrat), denetimi ise Yahudi Güvenlik Birimi (Jüdischer Ordnungsdi-enst) tarafından sağlanır. Kimi zaman bir odada 7-8 kişinin kaldığı gettoda, gıda, hijyen ve kışla birlikte soğuğun da etkisiyle hastalıklar ve ölümlerin gelmesi çok sürmez. Gettolardaki yaşamdan en çok etkilenenler de tabii ki çocuklardır. İrena Sendler’in mücadelesi ise Varşova Gettosu daha kurulmadan başlar ve gettonun kahredici ortamında daha da hızlanır. Savaşın başlaması ile işgal altındaki Varşova’da belediyenin Sosyal Yardım Dairesi’nde çalışmaya başlayan İrena Sendler, birlikte çalıştığı arkadaşlarıyla gettodaki Yahudi çocukları kurtarmak için akla hayale gelmeyecek yöntemler geliştirir. Getto’da çıkan tifüs salgınını fırsat bilen İrena ve arkadaşları, özellikle bebek ve küçük yaştaki çocukları kurtarmayı hedeflerler. 
 
ÇOCUKLAR İÇİN İNANILMAZ BİR MÜCADELE 
 
Yahudi çocukların kaçırılması için getto duvarında açılan gizli delikten kaçışların yanı sıra, salgın bahanesiyle içeri sokulan itfaiye ve ambulanslarla da kaçışlar organize edilir. Kimi zaman çöp bidonlarında, kimi zaman da büyük bir paket içinde kaçırılır çocuklar. İrena’nın özellikle bebek veya çok küçük yaştaki çocukları çöp kutusu ve paket içinde kaçırdığında aldığı önlem de oldukça ustacadır. Bebeklerin ağlama seslerinin askerlerce duyulmaması için İrena’nın kamyonetinde sürekli bir köpek bulunuyordu ve onu askerleri görür görmez havlaması için eğitmişti. Böylelikle Gettonun giriş ve çıkışlarında kontrol yapan Alman askerleri, çocukların ağlamalarından çok köpeğin havlama seslerini duyuyorlardı. Getto’dan çıkardığı Yahudi çocukları için 2-3 bin arası sahte kimlik belgesi hazırlayan İrena ve arka-daşları, bu çocukları genellikle Varşova’daki veya kent dışındaki Katolik Polonyalı ailelere veya yetimhanelere yerleştirdiler. Getto’dan kurtarılan çocukların savaş sonrasında ailelerine kavuşabilmeleri için de iyi bir metod uygulanmıştı. Kurtardığı çocukların isim ve soy isimleri ile ailelerine ait bilgileri sigara kâğıtlarına not eden İrena, bu kağıtları daha sonra oldukça iyi sakladığı bir kavanozun içine koymuştu. Bu yöntem ise İrena Sendler’in 2000’li yıllarda hayatını konu alan araştırmaları yapan Kansaslı (ABD) dört üniversite öğrencisi tarafından hazırlanan Life in a jar- Kavanozdaki Hayat adlı tiyatro oyununa başlık olur. 
 
KOD ADI ‘JOLANTA’ 
 
Bu arada Londra’da sürgünde bulunan Polonya Hükümeti tarafından gettolardaki Yahudi ve diğer halklara yardım için gizli birimler de kurulur. Yahudilere destek vermek için Eylül 1942’de kurulan ‘Zegota’ adlı kuruluşa üye olanlardan biri de, ‘Jolanta’ kod adlı İrena Sendler olur. İrena, Aralık 1942’de ise Zegota tarafından Varşova Belediyesi’ndeki sosyal yardım dairesinde çocuk servisine sorumlu olarak atar. Zegota tarafından sosyal yardım dairesine aktarılan gizli fonlar da Yahudi çocukların kurtarılması için kullanılır ve tabii ki bu paralar Gestapo’nun da dikkatini çeker. 4 yıl boyunca en az 2 bin 500 çocuğun kurtarılmasına yardımcı olan İrena’nın çabaları, 20 Ekim 1943’de Gestapo tarafından yaka-lanması ile son bulur. 
 
HAYATINI KARARTAN İŞKENCELERE RAĞMEN SIR VERMEDİ 
 
Gestapo tarafından yapılan sorguda İrena’ya bin bir türlü işkence yapılır ve Yahudi çocukların nasıl kaçırıldığı ve nerelere saklandığını itiraf etmesi istenir. İşkencelere direnen İrena’nın kolları ve bacakları kırılır ki, hayatının geri kalan 65 yılını da sakat olarak geçirecektir. Ancak, Gestapo İrena’dan ne dava arkadaşları ile ilgili bilgi alabilir, ne de kurtardığı çocuklarla ilgili. Naziler tarafından ölüm cezasına çarptırılan İrena’nın hayatı, tutulduğu cezaevinin gardiyanlarına verilen rüşvet ile son anda kaçırılmasıyla kurtarılır. Savaşın bittiği 1945 yılına kadar da Zegota’ya bağlı Yahudi çocukları kurtarma birimini yönetmeye devam eder. İrena Sendler’in Varşova Gettosu’ndaki insanlık mücadelesi sadece Polonya hükümeti ve Yahudiler tarafından hatırlanır. Savaş sonrasında sakladığı sigara kağıdı dolu kavanozu ve diğer listeleri Polonya Yahudi Komitesi’ne teslim eder. Bu sayede İrena ve ekibinin kurtardığı çocuklardan yaklaşık 2 bini tespit edilir ve bir kısmı ailelerine kavuşur. 
 
80’İNDEN SONRA YENİDEN HATIRLANAN BİR KAHRAMAN 
 
İsrail’de kurulan savaş mağdurları müzesi Yad Vashem tarafından 1965 yılında ‘Uluslararası Dürüst’ ödülüne layık görülen İrena Sendler, 1991 yılında İsrail onursal vatandaşlığı, 2003 yılında da Polonya’daki en yüksek ödül olan Beyaz Kartal Nişanı’na layık görülür. Aynı yıl Papa II. Jean Paul tarafından onore edilen İrena Sendler, 2007 yılında da çocuklara mutluluk ve gülümseme için çalışanlara verilen ‘Gülümseme Nişanı’nı alır. Aynı yıl Polonya Senatosu tarafından ‘Ulusal Kahraman’ olarak onurlandırılır. 
 
NOBEL’E HAYAT KURTARAN DEĞİL, KARARTANLAR LAYIK GÖRÜLDÜ 
 
2007 yılında, Polonya Senatosu’nun Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterdiği Sendler’in yerine, yıllarca ABD’nin politikalarının perde arkası yürütücüsü olan, ama daha sonraları küresel ısınma üzerine çalışmaları ile imaj yapan Başkan Yardımcısı Al Gore layık görülür. Savaş öncesi evlendiği Mieczyław Sendler’den savaş sonrasında boşanan İrena, daha sonra kendisi gibi bir militan olan Stefan Zgrzembski ile evlenir ve üç çocuğu olur. Amerikalı 4 üniversite öğrencisi kız tarafından yeniden hatırlanana kadar sakin bir hayat geçiren İrena Sendler, 12 Mayıs 2008’de 98 yaşında hayata veda eder. İrena Sendler’in savaş dönemi çalışmalarını konu alan Life in a Jar (Kavanozdaki Hayatlar) tiyatro gösterimi ABD’de iki yüzden fazla kez gösterilir. 2005 yılında Anna Mieszkowska tarafından yazılan The Mother of the Holocaust Children (Holokost Çocuklarının Annesi) adlı kitap, 2009 yılında sinemaya uyarlanır. Başrolünü Anna Paquin’in oynadığı Cesur Yürek-Irena Sendler (The Courageous Heart of Irena Sendler) adlı film ile ölümünden sonra adını tüm dünyaya duyurdu. 
 
MUTLUYDU AMA... 
 
Hayatının üçte ikisini sakat olarak geçirmesine neden olan nihai amacını ise her zaman dolu dolu yaşadı İrena Sendler. Daha önce genç bir kadın iken kurtardığı çocuklarca yalnız bırakılmayan İrena Sendler’in tüm unutulmuşluğuna rağmen tek amacı kurtardığı çocukların gülüşlerini görebilmekti. Zaten onu onca yıl hayatta tutan da bu amacını engel olamadığı milyonlarca ölüme rağmen gerçekleştirmiş olmanın verdiği mutluluk olsa gerek. İrena Sendler’in belki de en çok üzen şey, bir daha yaşanmaması için karşı çıktığı zulümlerin hiç bitmemesi oldu. Hayattayken söylediği bu sözler onun hem mutluluk hem de hüznünü yansıtıyor: “II. Dünya Savaşı’nın ardından insanlığın bir şeylerin farkına vardığını, olanların bir daha asla tekrarlanmayacağını düşünmüştük. Oysa hiçbir şey anlaşılmış değil. Din, etnisite ve milliyete dayalı savaşlar devam ediyor. Dünya hâlâ bir kan gölünden farksız. Fakat her şey başka türlü olabilir; yeter ki sevgi, tevazu ve hoşgörü bizimle olsun.”
İrena Sendlerowa (1910 - 2008) 15 Şubat 1910 Otwock doğumlu "Jolanta" lakaplı İrena Sendlerowa 12 Mayıs 2008'de 98 yaşında hayata gözlerini yumdu. Varşova Üniversitesinde okuduğu yıllarda Polonyalı öğrenciler arasındaki sâmî karşıtı tavırlara kararlılıkla karşı çıktı. Otuzlu yıllarda, Varşovalı fakirlere yardım eli uzatan sosyal yardım kuruluşlarında çalıştı. 2. Dünya Savaşı sırasında, Varşova Şehir Yönetimi Sosyal Yardım Dairesinin yapısından faydalanarak yahudi halkına yardımlar sağladı. Aynı zamanda, Yahudi Cemaati Sosyal Yardım Organizasyonu ile de işbirliği içindeydi. Sürgündeki Polonya Hükümetinin girişimiyle 27 Eylül 1942'de Varşova'da "Konrad Zegota" Yahudilere Yardım Geçici Komitesi kurulduğunda, İrena Sendlerowa Çocuk Bölümünün yönetimini üstlendi. "Zegota" daki çalışma arkadaşları ile birlikte "ari, aryan" belgeleri düzenleyerek Varşova'nın getto-larından kaçırdiğı 2.500'ü aşkın Yahudi çocuğu hristiyan ailelerin himayesine verdi, çocuk evleri veya manastırlara sığınmalarını sağladı. Kendi ve yakınlarının hayatını her gün riske attı. Aynı zamanda, Polonya direniş hareketine de katıldı. 1943'de gestapo tarafından tutuklanıp işkenceye maruz kaldıktan sonra ölüme mahküm edildi. Daha sonra, Polonyalı bağımsızlık direnişçilerince kurtarılarak Varşova Ayaklanmasına hastabakıcı olarak katıldı. Savaş sonrası çocuk ve huzurevleri açılmasına yardım etti. 
 
1965'de Yad Vashem Enstitüsünce ‘Uluslararası Dürüst Kişiler' ünvanına layık görüldü, 1991'de ise kendisine İsrail fahri vatandaşlık unvanı verildi. 2003'de Beyaz Kartal Nişanı ve Jan Karski "Üstün Cesaret" ödülü ile onurlandırıldı. İki kez Dünya Nobel Barış Ödülüne aday gösterildi. Polonya Cumhuriyet Senatosu İrena Sendlerowa ve Yahudilere Yardım Kuruluna duyduğu saygıyı 2007'de çıkardığı özel bir tezkere ile ifade etmiştir. Aynı yıl, dünya çocuklarınca verilen en önemli madalya - Gülücük Nişanı ile ödüllendirildi. Polonya Hahambaşı Michael Schudrich onunla ilgili olarak şöyle demiştir: "O, sadece Yahudi çocukları kurtarmakla kalmayıp, aynı zamanda Avrupa'nın ruhunu da kurtardı." İrena Sendlerowa, XX yüzyılın en büyük Polonyalı kadınlarından biriydi, cesaret ve erdemler örneğiydi.