 |  |
| | |
| Dönüşte gezinin değerlendirmesini yapan arkadaşlarımızın anlattıklarından da anladığımıza göre herkes memnun kalmış Prag gezisinden. Özellikle kadınlar bu geziden oldukça fazla keyif almışlar. Ancak memnun olmadıkları bir husus varmış kadınların, o da kocalarından alış veriş izni alamamış olmalarıymış. Kristal bir avize, tek taş bir yüzük, küpe ve kristal bir su bardağı alamamışlar Prag'dan... Velhasıl kadınlar buruk bir sevinçle dönmüşler Berlin'e. Gelecek gezimiz ya Bosna-Hersek ya da İspanya olacaktır. Umre yolculuğu da olabilir...
Çek Cumhuriyeti'nin tarihçesi Mitolojiye göre 6'ncı yüzyılda efsanevi Prenses Libuse ve Prens Premysl'inin kurduğu kabul edilen Prag, 9'uncu yüzyıldan itibaren Çeklerin başkenti olmuştur. Prag, 14'üncü yüzyılda İmparator 4.Karl'ın imar faaliyetleriyle sıradan bir şehir olmaktan çıkıp, bir metropol haline gelmiş. 17'nci yüzyıldan itibaren Avusturyalıların egemenliğine giren Prag, 1918'de kurulan Çek Cumhuriyeti'nin başkenti ilan edilmiş. 1939'da ise bombardıman tehdidi üzerine savaşmadan Almanlara teslim edilmiş. 1945'te Rus askerleri tarafından istila edilen kent, 1948'de yapılan seçimlerin ardından 40 yıl sürecek Komünist iktidarına adım atmış. 1989 yapılan "Kadife Devrimle" yeniden demokrasiye geçmiş.
Prag Prag dünyanın en güzel şehirlerinden biri. O kadar güzel ve alımlı bir şehir ki, sanki açık hava müzesi. Sokaklar tertemiz, köpek pisliklerine rastlamıyorsunuz, gürültü kirliliği yok. Renkli Bohemya cam ve kristallerinin pırıltısı sokakları pırıl pırıl aydınlatıyor. Ancak bu kristallerin fiyatları oldukça yüksek. Bir şarap bardağı 1.790 Kron, yaklaşık 60 €. Prag'ın sokakları tarihe tanıklık ediyor. Birinci dünya savaşında Almanlara savaşmadan şehrin anahtarı teslim edilmiş, gaye şehrin bombalanmasının istenmeyişiymiş... Tanklar 1968 işgalinde saat kulesinin yanındaki belediye binasını yıkıp geçmiş... Bugün ayakta sadece bir duvarı kalmış... Prag, 2004'den bu yana Avrupa Birliği'nin bir üyesi olan Çek Cumhuriyeti'nin başkenti. 1.2 milyon nüfuslu bu kent oldukça fazla turisti ağırlıyor. Prag geniş bir alana yayılıyor. Metro, tramvay ve otobüslerle şehrin her köşesine kolayca ulaşabiliyorsunuz. Saray bölgesinden Prag ve Vltava manzarası Şehir oldukça geniş ve yüksek debili bir nehir olan Vltava nehriyle ortasından ikiye bölünüyor. Gece tekne gezintisi harika. Nehrin kenarındaki tarihi eserler öyle güzel ışıklandırılmış ki tek kelimeyle muhteşem. Teknede açık büfe usulü yemek yiyebiliyorsunuz. Ancak önceden söylemeniz gerekiyor.
Burada bulunan tarihi yapılar içinde en çok ilgi çekeni astronomik saat kulesi. Astronomikliği saatin güneş, ay ve gezegenlerin konumlarını da gösteriyor olmasından kaynaklanıyor. Prag'ın simgesi olan bu tarihi saat kulesinde, her saat başı çanların çalmasıyla ufak çaplı bir gösteri başlıyor. Saatin sağını solunu süsleyen birkaç heykelcik, çanların çalmasıyla birlikte hareket ediyor ve aynı zamanda üst tarafta iki pencere açılıyor ve 12 havarinin heykelleri geçiş seremonisini başlatıyor. Rehberimizin anlattığına göre bu heykellerden her biri bir insanlık halini simgeliyormuş. Bana en ilginç geleni ipi çekerek çanı harekete geçiren iskelet oldu. Çünkü bu heykelin verdiği mesaj fevkalade önemliydi. Ve o iskelet yüzyıllardır her saat başı aynı canlılıkta bu mesajı vermeye devam ediyor: "Ey insanoğlu, öleceksin!..."
Eski meydan Eski Şehir meydanında başka birçok tarihi yapı var. Buradaki en etkileyici yapılardan biri Meryem Ana Kilisesi. Gotik bir film setinden çıkmışçasına bütün heybetiyle meydana karşı duran bu yapı oldukça etkileyici. Bu yapının iki kulesi var. Soldaki kule Hz. Adem'i, sağdaki kule Hz. Havvayı simgeliyormuş. Hz. Âdem hafif eğilerek Hz. Havva'ya kur yapıyormuş, soldaki kulenin eğriliği bu yüzdenmiş. Yılmaz Gün kardeşim de bu seremoniden etkilenmiş olacak ki; sevgili hanımına bu meydanda kendi deyimiyle yeniden ilanı aşk eylemiş Hz. Âdem ve Havva'nın huzurunda. Tırdlov (Trdelnik) tatlısı Meydanda aynı zamanda, ortaçağ pazarlarını andıran bir pazar kuruluyormuş her gün. Bu meydandan „Tırdlov tatlısı"nı yemeden ayrılmak olmazmış. Herkesin bu tatlıdan mutlaka yemesi gerekirmiş. Manası ahmak tatlısı demekmiş. İçinin boş olmasından dolayı beyinsiz anlamında bu isimle isimlendirilmiş. Kokoreç şeklinde şişe dolanmış vaziyette satılıyor. Biz yedik ama ahmaklık konusundaki farkı fark edemedik. Peynir kızartması da Prag'ın oldukça meşhur yemeklerinden biriymiş, denemeye değermiş. Prag'a gelipte ördek ve geyik eti yemeden gitmekse hiç mi hiç olmazmış. Ama bizim bu denemeyi de yapma şansımız olmadı. Yemekler çok pahalı değil. Örneğin bir kişi karnını 15-20 Euro arası bir ücretle doyurabilir. Şehrin en turistik yerinde en orijinal şeyleri yediğiniz düşünülürse bu fiyat son derece normal bir fiyat. Para birimi olarak Kron'u kullanıyorlar. Avrupa Birliği üyesi olmalarına rağmen Euro'ya geçmemişler. Geçmeye de niyetleri yokmuş. Prag sokakları adeta bir festival alanı gibi. Her köşe başında yeteneğini sergileyen sanatçılara rastlamak mümkün. Meydanda işimiz bitince Karlov köprüsüne doğru yol aldık. Bu kısa mesafede zaman tüneline giriyorsunuz adeta. Gördüğünüz o güzellikler karşısında hayranlığınızı gizleyemiyorsunuz. Kral Karlov'un dört hanımıyla birlikte dikilmiş anıtının yanından giriyorsunuz zaman tüneline. Sağlı sollu değişik heykellerin ve Vltava nehri üzerine yapılan o tarihi köprülerin ve etrafındaki o tarihi binaların güzelliği ve görkemi karşısında şoke oluyorsunuz. Heykel deyip geçtiğime bakmayın, her bir heykelin ayrı bir hikâyesi var. İçlerinden biri biraz kötü bir imajla da olsa zindan bekçisi bir Osmanlı'yı canlandırıyor. Osmanlı'yı görmemişler ama Osmanlı korkusunu bir heykelle halklarına anlatmışlar. Ancak, zindan bekçisi olan Osmanlı'yı göbekli birisi olarak canlandırmışlar. Bira içen bir Çekli gibi düşünmüşler zindan bekçisini. Kılıç da Osmanlı kılıcına hiç benzemiyor. Prag kalesinde St. Vitrus katedrali ihtişamıyla dikkat çekiyor, içine girdiğinizde başka bir ihtişamla karşılaşıyorsunuz. O günkü Kilisenin gücünü Katedralin içinde görebiliyorsunuz. Bu bölgede en çok ilgi çeken yerlerden biri de Kafka'nın doğduğu ve yaşamış olduğu ev. Kafka, Çek asıllı bir Yahudi. Prag onu sahiplenmiş.
Oyuncak müzesi Kafka'nın evini hemen geçtikten sonra birkaç katlı bir binada oyuncak müzesi kurulmuş. Biz müzeleri gezemedik. Sadece dışarıdan binaları gördük. Müzelerden söz açılmışken, Prag'da oldukça fazla müze varmış. Ancak bir süre sonra bu müzelerin aslında tamamen turistik amaçlı birer derleme olduğunu fark ediyormuşsunuz. Bu yüzden rehberimiz müzelere boşuna para vermeye gerek yok dedi. Bu müzelerden bazılarının isimleri şöyle: Komünizm müzesi, ulusal müze, işkence müzesi, Yahudi müzesi, müzik aletleri müzesi v.b. Müzelerden en önemlisi ulusal müze imiş. Rehberimizden edindiğimiz bilgiye göre bu müzeyi gezmek 1 tam günümüzü alırmış. Dışarıdan gördük ama içine giremedik. Bu müzenin önünde birkaç yüz metre uzanan geniş bir meydan var. Wenceslas meydanı. Meydan boyunca yürümek ayrı bir keyif veriyor insana. Buranın gece âlemi de bir başka güzellik taşırmış. Murat ve arkadaşları bu âlemin güzelliğine tanık olmuşlar. Bu durum Recai'nin gözünden kaçmamış tabi. Bu caddeye Prag'ın Şanzelize'si (Champs-Élysées) diyorlar. Son model Ferrariler! Ve limuzinler! Süslüyormuş bu caddeyi geceleri. Recai biraz Murat'a takılmak istedi ve ısrarcı oldu ama Murat'ın ağzından bir şey alamadı. Nihayet Murat "Recai abi boşuna uğraşma senin söyletmek istediğini ben söylemeyeceğim" diyerek Recai'nin çekim alanından uzaklaşmasını bildi...Saray bölgesinden dönüşte yine Karlov köprüsünü geçerek bu sefer sol tarafta kalan Yahudi Mahallesi de gezilebilecek yerler arasında. Prag'da görülmesi gereken yerlerden biri de Narodni Caddesi. Burada sağlı sollu lüks dükkânlar görmek mümkün. İşin güzel tarafı bu dükkânlar ve caddedeki yapılar yeni yapılmış. Ancak kentin dokusuna uygun olmasına özen gösterilmiş. Narodni caddesinin sonunda, caddenin Vltava kavuştuğu noktada etkileyici bir binanın zemin katında Cafe Slavia bulunuyormuş. Burası zamanında birçok ünlünün tercih ettiği bir mekânmış. Bu ünlülerin fotoğraflarını duvarlarda görmek mümkünmüş. Fotoğrafların içinde Nazım Hikmet'in ve Yılmaz Güney'in fotoğrafları da varmış. Bünyamin'in anlattığına göre, bu mekân gerçekten fiyatlarıyla, tatlıları ve içecekleriyle, atmosferiyle, Vltava nehri ve Ulusal Tiyatro binası manzarasıyla mutlaka birkaç saat geçirilmesi gereken gizli bir hazineymiş... Tabi her zaman olduğu gibi Hikmet yine burada da hanımını kaybetmiş... Bu konudan Güldane Hanım otobüste anlatıncaya kadar haberimiz yoktu.... Bilmediğimiz bir şey daha, dört odalı odada iki kişi kalmışlar... Sabahattin, Yunus ve oğlu ise bir yatakta üç kişi olarak kalmış... Bu durum herhalde müdürün gözünden kaçmış olmalı... Ahmet Yumuşak yolda rahatsızlandı ve Prag'a varır varmaz hemen yatağa attı kendisini. Hanımına ısrar ettik "sen bari bizimle gel"diye, ama o ben beyimi bu halde bırakamam diyerek beyi ile birlikte otelde kalmayı tercih etti... Kendisini dönüşte gezinin kadını ilan ettik.
Arnavut kaldırımlı sokakları üstü açık klasik arabalarla da turlamak mümkün. Fakat benim tavsiyem bu şehrin her sokağını adım adım dolaşmak. Rehberimizin verdiği bilgiye göre; Prag'a gitmişken günübirlik gezilerle yakın yerlere gitmek de mümkünmüş. Bunlardan en bilinen ikisi Karlovy Vary ve Terezin Nazi kampıymış. Karlovy Vary, Çeklerin kur merkeziymiş. Son dönemde zengin Rusların diktikleri otellerle çirkinleşen bir bölge olmuş burası. Terez'in Nazi kampı ise Polonya'daki Auschwitz kadar meşhur olan bir kampmış. Biz bunların hiçbirine gitme fırsatı bulamadık ne yazık ki. Bir de Prag'ın 70km doğusunda bir kasabada yer alan, tamamen insan kemikleriyle yapılmış bir kilise varmış. Burası da ilgi çeken yerlerden birisiymiş. Ancak vaktimizin kısıtlı olması nedeniyle biz buraya da gidemedik. Rüştü Kam
| |||||||||||||||||
| | |
| Namaz İslâm`ın ibadet yönünün temelidir; zikir, dua, Kur‘an okuma, Allah'ı her türlü eksiklikten münezzeh kılma, övme, günahların affını dileme bütün bu mânâlar, farz kılınan namazda mevcuttur. Namaz ibadetlerin merkezidir. Zekât İslâm'ın mali yönünün temelidir: İslâm inancında mal Allah'ındır. İnsanın mala karşı durumu ise sadece vekâlettir. Bekçiliktir. Bir insan zekât ibadetinde Allah'a tam teslim olamamışsa, o insan malı elde etme ve harcamada da Allah'a tam teslim olamayacaktır. Oruç; nefis terbiyesinin temelidir: Nefsi tüm kötülüklerden Allah rızası için uzak tutmanın temelidir. Yüce Allah'ımız Cennet‘e girmeyi nefsi terbiye etme konusuna bağlamıştır. „Nefsini temizleyen felah bulmuştur, nefsini kirleten de, hüsrana uğramıştır. „Kim Rabbinin makamından korkmuş ve nefsini şehvetlerden alıkoymuşsa muhakkak Cennet onun varacağı yerdir. Aslında oruç bir müddet, nefsi önemli ve mubah şehvetlerden alıkoymaktır. Böylece diğer şehvetlerden de nefsi uzak tutma alışkanlığı kazanılmış olur. Hacc ibadeti ise İslâm birliğinin temelidir. Hacc, bütün Müslümanları tek bir ümmet olarak kabul eden, İslâm siyaset sisteminin temelidir. Hacc İslâm´ın kardeşlik şuurunu kendi bünyesinde ve özünde toplayan bir ibâdettir. Hacc ibadeti semboller mecmuasıdır. Allah'a teslimiyetin sembolüdür. Tavaf, vakfe, sa'y, tıraş ve benzeri hac ile ilgili semboller, teslim oluş şuurunun birer örnekleridir. Hacc: Irk, renk, dil ve vatana bakılmaksızın İslâm'ın ümmet birliğinin sembolüdür. Bu birlik, Allah‘ın farz kıldığı bir birliktir; bu birlikte gurur ve kibir, başkalarını küçük görme, aşağılama yoktur. Bu birlikte dünyanın dört bir yanından gelen Müslümanlara, İslâm kardeşliğinin pratikte aktarılışı vardır. Bu birlikte milletler arasındaki eşitliğinin, pratiğe aktarılışı vardır. „Yüce Allah'ımızın" tanışasınız diye sizi milletler ve kabileler halinde yarattık„ kutlu sözünün, tecelli edişi vardır. Bu birlik, tüm küfür dünyasına, şirk ehline, münafıklar güruhuna, İslâm düşmanlarına karşı kafa tutuş örneğinin bir ifadesidir. Bu birlikten duyduğu korkuyu, Müsteşrik Losrop şu satırlarıyla açık bir şekilde belirtmekten çekinmemiştir. „Muhammed‘in Hacc'ı, mukaddes bir farz olarak ilan etmesinden sonra, Mekke şehri bugüne kadar her yıl renk, ırk ve dil bakımından birbirine benzemeyen ve çeşitli ülkelerden gelen yüz binlerce Müslüman tarafından dolup taşmaktadır. İslâm dünyasının her köşesinden gelen bu Müslümanlar, Kâ‘be'nin önünde yüz yüze gelerek birbirlerini tanımakta ve ülkelerinde olup bitenleri birbirlerine aktarmaktadırlar. Bu Müslüman topluluğun meydana getirdiği heybetli görünüşün ve muhteşem kalabalığın İslâm dünyası için önemini daha fazla açıklamama sanırım gerek yoktur. Ancak şunu belirteyim ki, Hacc; İslâm dünyasının yıllık kongresidir. Dünya Müslümanları bu kongreye belli sayılarda Müslüman göndermekte ve İslâm'ın kalkınması ve yayılması için yeni kararlar almaktadırlar. Hacc Yolu açık olduğu müddetçe İslâm dini yayılacak ve Müslümanlar birlik ve beraberlik bakımından güçleneceklerdir. Bu büyük İslâm Kongresi, İslâm hareketinin uyanmasına sebep olmaktadır. İslâm ve Müslümanların, bu Hacc mevsimindeki çok büyük ve korkulu görüntüleri bütün dünyaya gösteri halinde yayılmakta ve böylece İslâm ve Müslümanlar için büyük bir propaganda aracı olmaktadır. „İşte Müslüman olmayanların kalbine düşen korku bu birlikteliğin korkusudur. Hacc, Müslümanı daha yücelere götüren bir okuldur. Müslüman bu okulda sabır ile gayreti öğrenir. Hacc, Müslüman'a devamlı ibadet hayatı içerisinde yaşamayı öğretir. Hacc, nefsanî eğilim ve istekleri gemlemeyi, daha nazik ve daha yumuşak davranmayı öğretir. Hacc, malın Allah yolunda karşılıksız harcanmasını öğretir. Hacc, Allah dostlarına dost, Allah düşmanlarına ise düşman olmayı öğretir. Şefkat ve merhamet duygularını geliştirir. Hacc, o mukaddes topraklarda yaşayan ilk Müslümanların yaşam biçimlerini Müslümanın belleğine getirir, o ilk Müslümanların anlaşılmasını sağlar. Böylece Müslüman ilk Müslümanın İslâm'ı yaymak uğruna çektikleri çile ve ızdırapları, kendi ruhunda yaşar ve İslâm'ı onların bıraktıkları yerden ileriye götürmedeki gayretini tartar ve düşünür. „Bu gün Allah için ben neyaptım sorusunu en azından sorar ve tefekkür eder. „ Hacc da Müslüman, Allah'a ve Müslümanlara karşı dost olmanın gereğini anlar, dünyadan belirli ölçülerde yüz çevirip, ahirete yönelmenin şuuruna erer. Tavaftan önce bütün hacı adayları Arafat'ta toplanırlar, Hacc işleminin başladığı yerdir orası, hedef Kabedir, bembeyaz kefenlikler içerisinde yalın ayak, baş açık herkes Kâbe'ye doğru yol almaya başlar. Zengin fakir, amir, memur farkının kalkarak, herkesin bir olan Allah karşısındaki aczi dile gelmektedir bu yolculukta. Hacc, Allah yolunda, hiçbir şeye aldırış etmeden Allah'ı hatırlamaktır. Allah için canını feda eden çocuğu, çocuğunu kurban etmekten çekinmeyen babayı, engel tanımayan bir itaatle Allah'a bağlanan ve kocasına itaati pazarlıksız olan anayı anmaktır. Hacc, ölçüdür, İslâm Ümmeti‘nin kuvvet ve cesaretinin, zillet ve fakirliğinin, izzet ve şerefinin ölçüsüdür. Hacc, bu ümmetin birliğine engel durumunda olan, ırkçılık bölgecilik, mal, makam ve şöhret gibi ve şeytan gibi menfi unsurları ortadan kaldıran bir panzehirdir. Hacc, ortak bir pazardır. Müslümanlar ürettikleri her türlü malı burada pazarlamalıdır. Dolayısıyla Hacc İslâm Ülkeleri arasında ticari bir fuar özelliği taşımalıdır. Hacc ibâdetinden sonra Müslüman günahlarından temizlenmiştir. Kabul böyledir. Hüküm Allah'ındır. Hacc'dan dönen Müslüman, Allah'ın şu sözüne kulak vermelidir: „Artık kim azgınlığa ve sapıklığa sevk edenleri tanımayıpta Allah'a iman ederse, o muhakkak ki kopması mümkün olmayan en sağlam kulpa tutunmuştur.'' Şeytan taşlama İlk durak müzdelifedir. Daha temiz ve berrak kalplerle, Şeytan‘ın taşlanması için buradan toplanan taşlarla beraber Mina‘ya hareket edilir. Şeytan taşlama bir akittir. Alah düşmanlarının kendilerinin de düşmanı olduğu yönünde bir akittir. Burada Müslüman, insan haklarını gasp eden zalimleri taşlamaktadır aslında. Müslüman taşı atarken bu şuurla olmalıdır, taşların niçin atıldığının tefekkürünü iç dünyasında yapmalıdır Müslüman. Düşmanın velî edinilmeyeceğini, onunla sarmaş dolaş olunulmayacağını, siyasi planda olsun, ilim planında olsun hangi sahada olursa olsun hep hatırlamalıdır Müslüman bu taşı atarken. Şeytan‘ı taşlarken Müslüman; her yerde bu böyledir ve böyle olmalıdır, böyle olacaktır diye taş atmalıdır şeytana. Yoksa kuru kuruya oradaki sembol şeytanlara taş atmak Müslümana bir fayda getirmeyecektir. Müslüman akıllı olmalıdır, taklitçi olmamalıdır, yaptığı ibadetin niçinini öğrenmeli ve öylece amel etmelidir. Kurban Müslümanlar burada, şükür ifadesi olarak kurban keser. Müslüman kurban eylemiyle, fedakârlığıyla dünya Müslümanlarının durumlarını düşünmeli ve kalben İslâm düşmanlarına buğzetmelidir. Değil etin, ekmeğin yüzünü dahi göremeyen ve acından ölen Müslüman kardeşlerinin içinde bulunduğu durum, Müslümancın kalbinde bir yara açmalıdır. Bu yara Müslümana devamlı ızdırap vermeli ve bu ızdırabın neticesinde de küfre asla rıza göstermemelidir, düşünülmelidir ki, „küfre rıza küfürdür„ kurban bu düşünceyle kesilmelidir. Tıraş olmak Artık Müslüman tavafa hazırlanmak için tıraş olacaktır. Bu tıraş oluşta da bir aksiyon olmalıdır. Müslüman demelidir ki, Yarabbi! Ben istediğin gibi çalışamadım bu andan itibaren, başımdan kestiğim şu saçlarım gibi, beni tembelliğe iten o düşüncelerimi kalbimden söküp attım. Bundan böyle Sen‘in Dîni‘ni yeryüzü insanına anlatmak için çalışacağım şahit ol yarab! diye söz vermelidir. Müslüman tavafta; heybetiyle, azimlilik ve kararlılığıyla İslâm düşmanlarının gözünü korkutmalı ve onlarla Allah rızası için mücadele edeceğine söz vermelidir. Hervele Safa ile Merve arasında da, zaman zaman, duraklansa bile mutlaka Kelime-i Tevhid Sancağını küfrün burçlarına dikeceğine dair, söz vermelidir. Yarabbi! Yalın ayakta olsam, başı açıkta olsam, sırtımda giyecek elbisem bile olmasa, yinede Sen‘in Dînin için, emrettiğin şekilde çalışacağım şahit ol Yarab, düşüncesini haykırmalıdır tepelerden tepelere Müslüman. Artık Müslüman kardeşim yeniden doğmuş gibidir. O'nun hayat anlayışı değişmiştir. Kur'an'a bağlılığı şimdi pratiğe geçmiştir. Dua Hz. İbrahim ile oğlu İsmail Kâbe'nin sütunlarını yükselttiğinde ikisi şöyle dua etmişti: "Rabbimiz! Bizden bunu kâbul et, şüphesiz sen işiten ve bilensin, Yüce Allah'ımız, ikimizi sana teslim olmuş Müslümanlar kıl, bize ibadet yöntemlerini, yer ve ilkelerini göster ve tövbemizi kabul et. Şüphesiz sen tövbeleri kabul eden ve esirgeyensin.'' Rüştü Kam |
| | |
| Talebesi Züfer O'nun için şöyle der: „O ufku geniş birisi idi, sabit fikirli birisi değildi. Biz Ebu Hanife'nin derslerine devam ederdik, Ebu Yusuf ve Muhammed ibnu Hasan da bizimle birlikte okurlardı. Biz Ebu Hanife'nin görüşlerini yazardık. Bir gün Ebu Hanife, Ebu Yusuf'a hitaben: "Ey Yakub vay haline! Benden her işittiğini yazma. Ben bugün böyle düşünüyorum. Yarın onu bırakabilirim. Yarınki görüşümü ertesi gün terk edebilirim" diye ikazda bulundu." (İbnu Muin, Tarih, II. Cilt, sh. 607; Bağdadi, Tarih, XIII. Cilt, sh. 402) Yine onun: "Bu bizim söyleyebildiğimiz en güzel sözdür. Kim bizim sözümüzden daha doğru bir söz getirirse, o hakikate bizimkinden daha yakındır" dediği; "Senin bu verdiğin fetvalar, doğruluğunda hiç şüphe olmayan hakikatler midir?" diye sorulunca da: "Bilmiyorum belki de yanlışlığında hiç şüphe olmayan yanlıştır" şeklinde karşılık verdiği nakledilmektedir. (Bağdadi, Tarih, XIII: Cilt, sh. 352) Bütün bunlar anlıyoruz ki; İmam Azam serbest fikirli ve uzak görüşlü bir şahsiyettir. Verdiği hükümlerle insanları incitmemeye dikkat ederdi. Akla çok önem verir, aklın kabul etmediği veya kabul etmekte zorlandığı nakillere şüpheyle yaklaşan bir anlayışa sahipti. Sünnet ve Hadis Konusundaki Tutumu İmamı Azam Ebu Hanife'de diğer iamlar gibib, hadis ve sünneti dinin temel kaynaklarından saymaktadır. O şöyle der: "Resulullah (s.a.s.)'in üzerinde konuştuğu her şey, biz duyalım, duymayalım, başımız ve gözümüz üstündedir. Buna inandık ve bunun Resulullah (s.a.s.)'in söylediği gibi olduğuna şehadet ederiz." (Ebu Hanife, el-Alim, sh. 27) Ebu Hanife'nin istidlal kaynaklarını sayarken önce Allah'ın kitabına sonra Resulullah'ın sünnetine baktığı, sonra da sahabe kavlinden dilediğini tercih ettiği rivayet edilir. Kitap ve sünnette bulamadığı bir hususu son olarak sahabe kavillerinde araştırmakta, bunların dışındaki görüşleri bağlayıcı saymamaktadır. Büyük İmam Ebu Hanife, hadise muhalefet konusunda bir ithamla karşılaşınca: "Allah, Resulüne muhalefet edene lanet etsin. Allah onunla bize ikram etti, bizi onunla kurtardı" demiştir. (İbnu Abdilberr, el-İntika, sh. 144) Sahabe Sözü ve Uygulaması Konusundaki Tutumu İmamı Azam Ebu Hanife, Kur'an ve sünnetten sonra sahabe kavlini bağlayıcı görür, fakat kendine bunlar arasında tercih yapma hakkı tanır. Ebu Hanife bu tercihi bazen şahıslar arasında, bazen de rivayetler arasında yapar. Bu tercihinde gelen rivayetin Kur'anla örtüşüp örtüşmediğine bakar, Kur'anla örtüşmeyen rivayetleri değerlendirmeye bile almazdı. Hatta o kadar ki; bazı şahıslardan gelen rivayetleri o şahısların ismini duyar duymaz reddederdi. Ebu Mutı' el-Belhi ile Ebu Hanife arasında geçtiği rivayet edilen şu konuşma bu konuda dikkat çekicidir. Ebu Mutı' ona: "Şayet senin görüşün Ebu Bekir'inkine zıt düşerse ne yaparsın?" diye sorar. O da: "Bu takdirde onun görüşünü alıp kendi görüşümden vazgeçerim. Yine Ömer'in, Osman'ın, Ali'nin görüşleri karşısında da böyle yaparım. Ebu Hureyre, Enes ibnu Malik, Semure ibnu Cundeb hariç Hz. Peygamber'in bütün sahabilerinin görüşlerini kendi görüşlerime tercih ederim." der. (Şa'rani, Mizan, C. 1, sh. 53) İmam-ı Azam'dan öğütler *"Elli senedir insanlarla ünsiyet ederim. Ne kusurlarımı af eden bir dost, ne de gazabımı teskin eden ve ayıbımı örten bir ahbap bulabildim. * Halk arasında bulunduğun zaman sana bir şey sorulmadıkça konuşma! * Kahkaha ile gülme, sokağa çok çıkma! Bunlar alimin vakarını rencide eder. * Tamahkâr olma, yalan konuşma! * İnsan ne kadar ibadet etmiş olsa da, karnına giren lokmanın helal veya haram olduğunu bilmedikçe ibadetin hükmü yoktur." Rüştü Kam |
| | |
| Tam adı Ebu Hanife en-Numan bin Sabit'tir (d. 699, Küfe - ö., 767, Bağdat, Irak) Hukuk ve Kelam bilginidir. Akla çok önem verir. Kendisine teklif edilen Kadılık(Hâkimlik) görevini reddederek devlet görevinden ve o günün zulüm aracı olan siyasetinden uzak durduğu için yöneticilerin acımasızca hışmına uğramış ve hapiste kırbaçlanarak öldürülmüştür. Emevi döneminde siyasi yapı reform edilmiş, İslâm gün geçtikçe geri plana atılmıştır. Onun yerine saltanat idaresi hâkim kılınmıştır. Saltanat rejiminin zulmü bilhassa Emevi idaresinin özellikle son yıllarında zirveye ulaşmıştır. Muaviye ile başlayan ve oğlu Yezid ile devam eden Emevi saltanat idaresi, İslam'ın insanın mutluluğu için gerekli olan, her alanda gerekli olan kükümlerini unutmuşlardır. Eski Arap geleneklerini tekrar geriye çağırmışlardır. Diğer bir ifadeyle Müslümanlıklarını her fırsatta sözleriyle vurgulayan yöneticiler, yaşantılarında İslâm'dan oldukça uzaktadırlar. Göstermelik yaptıkları bazı ibadetlerin dışında İslam'la alâkaları kalmamıştır. Ancak, yönetimlerini halk nezdinde meşrulaştırmak ve halkın itaatini kazanabilmek için âlimleri araç olarak kullanmayı ihmal etmemişlerdir. Şüphesiz bu politikaya kananlar ve sırf iyi niyetlerinden dolayı böyle bir oyuna alet edildiklerinin farkına varamayanlar olmuştur. Ancak İmam-ı Azam gibi bazı şahsiyetler, yönetim işinde geri plana itilen İslam'ı bütün muhtevasıyla ortaya koyup, onun gerektirdiği itaatin alanlarını her şeye rağmen ifade etmekten çekinmemişlerdir. Siyasi ve askeri güçlerine rağmen, yöneticiler bu şahsiyetlerin söz ve tavırları karşısında korkulu rüyalar görmeye başlamışlardır. Emevi ve Abbasi idarelerinin uygulamalarına bizzat tanık olan Ebu Hanife, onurlu duruşu sayesinde hiçbir zaman yönetimin maşası olmamıştır. Zulümlerini onların yüzüne karşı haykırmaktan çekinmemiştir. Ancak bu tavrı O'nu canından etmiştir. Emeviler kadar Abbasiler tarafından da ısrarlı şekilde teklif edilen kadılık(Hâkimlik) görevini ve bu görevle ilintili olan diğer şahsi menfaatlerin hepsini elinin tersiyle geri çevirmiştir. Ebu Hanife, içinde bulunduğu şartlarda resmi görev almanın İslam'ı temsil etme ve uygulamaya aktarma imkânı sağlayamayacağını iyi bilmektedir. Bu nedenle resmi görev almanın, meşru olmayan işlere maşa olmaya neden olacağı kanaatindedir. Bu düşüncesini de hiçbir yoruma mahal bırakmayacak şekilde Halife'nin karşısında ifade etmiştir. Bu manada kendinden çok değerli hediyeler karşılığında bazı isteklerde bulunan Halife Ebu Cafer el-Mansur'u kastederek şunları söyler: "Eğer benden Vasıt mescidinin kapılarını saymamı isteseydi, onu bile kabul etmezdim. O halde nasıl olur da bir adamı idam etmek için hüküm vermemi ister ve bu hükümle onun boynunu vurmasına vesile olurum. Ben böyle bir hükmü ihtiva eden kararın altını nasıl mühürlerim! Vallahi ben böyle bir işi canım pahasına da olsa yapamam." (Mezhepler Tarihi, sh. 231) Devlet görevini kabul etmesi için değişik tekliflerle, kabul etmediği zaman da işkence tehditleriyle karşısına çıkanlara söylediği şu sözler, O'nun ne kadar büyük bir imam olduğunu göstermektedir: "Allah'a yemin ederim ki, bu işi kendi arzumla kabul etmiş olsam bile, yine de size istediğiniz anlamda yaranamayacağım. Nerede kaldı ki zorla, istemeye istemeye teklifinize muvafakat edeyim. Herhangi bir hususta vereceğim karar sizin arzularınızın hilafına olabilir. O zaman bana kızarsınız. Kızınca da beni Fırat nehrinde boğdurmak istersiniz. Boğulurum, fakat kararımı yine değiştirmem." (Hilafet ve Saltanat sh. 368) İşte benim İmamım budur. Ben bu imamı seviyorum. Onurlu duruşundan dolayı seviyorum. Firavunlaşmamıştır O. Hakkı savunur, duruşu bellidir O'nun. O Allah'ı bir olarak kabul eder. O ahirete de inanır: Çünkü O Allah'a teslim olmuştur. İmam-ı Azam'ın yatsı abdesti ile sabah namazını kıldığından, maddi varlığından bol bol tasadduk yaptığından her fırsatta bahsedenler, İmam-ı Azam'ın zalim halife karşısındaki onurlu direnişinden dolayı kırbaçlanarak veya zehirlenerek öldürüldüğünden neden bahsetmezler dersiniz? İmam-ı Azam'ı katleden o Halifeler neden kınanmazlar vaazlarda, hutbelerde dersiniz? Eğer İmam-ı Azam'ın bu yönünden de bahsederlerse, belki halk İmam-i Azam'ı, zalim hükümdarlara karşı yaptığı şanlı direnişiyle de örnek alabilir değil mi? O zaman gününü kurtarmaya çalışan din görevlileri, işin ehli olmayan kukla yöneticiler, zalim yöneticilerin sofralarındaki kırıntılarla beslenen çantacılar koltuklarından olurlar değil mi? Hanefi Mezhebinden olduklarını söyleyen zamanımızın bazı din bilginleri, hocaları, din görevlileri, yöneticileri; acaba bu İmam-ı Azam'ı ne kadar tanıyorlardır dersiniz? Hanefi mezhebi kurallarına uyarak "midye" yememe konusunda dikkatli olanlar, bu konuda cemaatlerini özellikle dikkatli olmaya çağıranlar, Firavunlaşmış zalim yöneticilerin karşısında aynı dikkati neden gösteremiyorlar dersiniz? İmam-ı Azam kiiiim, Hanefilik kiiiim siz kimsiniz..? Bırakın Hanefi olmayı, O büyük imamın peşinden gitmeyi, O'nun ismini ağzınıza bile almayın siz, kirletmeyin o ismi... Zalim iktidarların meşruiyetini kabul etmeyen Ebu Hanife, Halifenin gasb etmediği ve sahiplik iddiasında bulunmadığı bir yere defnedilmesini istemiş ve böylece İmam, Bağdat'ta Hayzunan kabristanının doğu tarafına defnedilmiştir. (Saymeri, sh. 63) Allah rahmet eylesin, yattığı yere nur olsun. Rüştü Kam |
Yorumlar (11)
