BİR YILDIZ DAHA KAYDI BU FANİ DÜNYADAN

Rüştü Kam

www.ha-ber.com 27.02.2011

Ben O’nunla 19 yaşımda iken tanıştım. İmam Hatip Lisesi’nde öğrenci idim o zaman. Yeni bir siyasi parti kurulmuş adı Milli Nizam Partisi imiş dediler. O zamanlar sadece radyodan dinleniyordu haberler. Televizyon ve internet yoktu. Ben (MTTB) Milli Türk Talebe Birliği şube başkanı idim. Milli ve dini duyarlılığı olan bir teşkilattı Milli Türk Talebe Birliği. Gençler Sağcı, Solcu, Miliyetçi ve İslamcı diye  üç gruba ayrılmışlardı. Fikri planda atışmalar oluyordu elbet. Ama ufak tefek kavgaların tartışmaların dışında sıcak çatışmalar henüz başlamamıştı. Adil paylaşım, işçiler, emekçiler gibi kavramları daha ziyade solcular kullanıyordu.

Milli Türk Talebe Birliği’de İslâmî söylemlerin yanında solcuların kullandığı o kavramları da kullanıyordu. Yani düzenden şikayet ediliyordu.

Yönetenlerin adaletsiz davranışlarından  şikayet ediliyordu.

Dini özgürlüklerin kısatlanmasından söz ediliyordu.

İşsizlikten söz ediliyordu.

Sağlık hizmetlerinin kötülüğünden söz ediliyordu.

Ameriken uşaklığından, bolşeviklikten/ komünistlikten söz ediliyordu.

Gençlik teşkilatları arasında düzenlenen münazaraların konusunu bu kavramlar oluşturuyordu.

İşte tam bu yıllarda (1970) Necmettin Erbakan Denizli’ye geliyormuş dediler. Cem sinemasında konuşacakmış dediler. Toplantıyı organize edenler de üç inanmış adammış. Ben o muhterem insanları  MTTB’den tanıyordum. Onlar da İslâmî duyarlılığı olan insanlardı. Gençlik grubu olarak bizleri destekliyorlardı. Çünkü, Aynı idealleri paylaşıyorduk. Her hafta hazırladığımız seminerlerimize katılıyorlardı. Büyük Doğu Nesli de diyorlardı aynı zamanda bizlere. Üstad Necip Fazıl Kısakürek “ayağa kalkmamızı istiyordu bizlerden.”..Bizler de ayağa kalkmaya çalışıyorduk...

Necmettin Erbakan’ı Denizli’ye davet edenler ve organizasyonu yapanlar. Sunuculuğu benim yapmamı istediler. Kabul ettim.

Gençti, dinamikti, konusuna hakimdi, inancını yaşamak istiyordu: Cem sinemasını tıklım tılım dolduran halk ayakta alkışlıyorlardı O’nu.

Söylemleri sıradışıydı:

 “Halkın ezilmişliğinden bahsediyordu.

Adil paylaşımın olmadığından bahsediyordu.

Mevcut düzenin zengini daha zengin fakiri daha fakir yaptığından bahsediyordu.

Faizin sömürü düzeninin vazgeçilemez leri arasında olduğundan bahsediyordu.

Doğu’da yaşayan insanların daha kötü şartlarda yaşadığından, hasta olan o insanların hastane yolunda öldüğünden bahsediyordu.

Eğitimde fırsat eşitliğinden bahsediyordu.

Özgür bir dini yaşamın olmadığından bahsediyordu, mevcut düzenin İslâm’a karşı savaş açtığından bahsediyordu.”

O’na göre, “devlet halkına zulmediyordu. Oysa Türkiye toprakları çok verimliydi. Yer altı ve yer üstü madenleri daha henüz bakirdi. Türkiye aynı zamanda petrol zengini bir ülkeydi. Amerikalılar, Avrupalılar buldukları petrolleri gizliyorlardı.”

Hislerimize tercüman olmuştu bu genç lider.  Çünkü,  bizler de aynı dertlerden muzdariptik. Onun için toplanmıştık MTTB’nin çatısı altında...

Düştük Erbakan Hoca’nın peşine. Düşüş o düşüş. Sene 20011, 27 Şubat saat 11.40 . O artık yaşamıyordu. Uğurladık  O’nu ebedi istiratgahına.

En yakınındakiler anlatıyorlardı Erbakan’ı televizyon ekranlarından halka. Dinledim o insanları ve bir sefer daha hayal kırıklığına uğradım. Onlar Erbakan’ı anlamamışlardı, belki de anlayamamışlardı. Herkes kendi reklamını yapıyordu. Erbakan’ın ölüsü üzerinden siyaset yapmaya devam ediyorlardı. Erbakan’ı kendi yazdıkları şiirin daha iyi anlattığından dem vuranlar bile vardı. Yazıklar olsun sizin gibi Milli Görüşçülere dedim ve kahroldum...

“Cihad edenlerle etmeyenleri ayırt etmeden kurtuluşa ereceğinizi mi sanıyorsunuz?” İlahi buyruğu herşeyi çok güzel özetliyordu aslında.

Muhterem Hocam,

sen mücadeleni yaptın, ışık isteyenlere ışık oldun, adalet isteyenlere umut oldun. Müslümanların özgüven sahibi olmalarına yardımcı oldun. Yıllarca Hakkı üstün tutanları savundun güçlülere karşı.

“Hak gelince batıl’ın yok olacağını söyledin”

İslâm Birliği dedin,

İslâm Ortak Pazarı dedin,

İslam Dinarı dedin,

Milli Ekonomi dedin,

Milli Görüş dedin,

Milli Birlik dedin,

Ağır Sanayi dedin,

Bağımsız Türkiye dedin... Sevgili hocam, görüyoruz ki 42 sene sonra yanı başında olanlar bile seni anlayamamışlar...Sahte göz yaşları ile senin cesedinin üzerinden bile çıkar elde etmek için gayret sarfediyorlar...Ben onlardan utandım. Milli Görüş adına utandım...

Muhterem Hocam,

bilmeni isteriz ki, biz onlardan değiliz, biz senin bu ideallerinin gerçek savunucularıyız, ömrümüzün sonuna kadar bayrağı bıraktığın yerden taşımaya devam eeceğiz...!

Sana Allah’tan  rahmet diliyoruz...Ruhun şad olsun...

İSLÂM’IN GELECEĞİ , GELECEĞİN İSLÂMI’NA BAĞLIDIR (I)

Lâ yeslemu kitâbun mine’l-ğalatı illa’l-Kur’ân

-Kur’an dışında hatasız kitap yoktur-

Rüştü Kam

Ha-ber.com 2014 Berlin

“Geleceğin İslâmı'nı inşa edebilirsek, İslâm Dünyası'nın geleceği var demektir. Geleceğin İslâm’ının inşası da özellikle hadis rivayetlerinden kaynaklanan problemleri çözmek, Kur’an-Sünnet bütünlüğüne ters düşmeyen güvenilir hadis rivayetlerini doğru anlamak ve yorumlamakla mümkündür.”

Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Hayri Kırbaşoğlu, İslâm’ın ilk dönemlerinde bilgiye ve ilme büyük önem verildiğini, yabancı medeniyet ve kültürlerden tercüme yapılması için başta Süryaniler olmak üzere diğer din ve kültürlere mensup  mütercimlere bugünün parası ile yaklaşık 20 bin dolar maaş ödendiğini belirtti.

Berlin-Türk Eğitim Derneği’nde (TED) özel bir seminer veren Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Hadis  Ana Bilimdalı öğretim üyesi Prof. Dr. Mehmet Hayri Kırbaşoğlu, Kur’an ve Sünnet’in ve keza sağlam ve güvenilir hadis rivayetlerinin  Müslümanların bugünkü problemlerine çözüm arayışında bizlere ışık tutması gerekir, ancak bugünün meselelerine tikel çözümleri üretmek Müslümanların görevidir, bunun da yöntemi yeni meselelere yeni yorum ve çözüm üretme aracı olarak “içtihat” tır.”  dedi. “ Nitekim Peygamberimiz daha hayatında içtihadın yapılması gerektiğini Muaz hadisi rivayetiyle bize işaret etmişken bizim içtihattan uzak durmamız düşünülemez.” diyen Kırbaşoğlu, İslâm’ın ilk zamanlarındaki ilmî gelişmelerde gayr-i müslimlerin İslâm medeniyetinin inşası yolunda yaptıkları çalışmalara ve katkılara işaret etti. Kırbaşoğlu bunun yanı sıra o dönemde ilmî çalışmalara büyük destek veren devlet adamlarının yanı sıra ilim ve bilgi dostu servet sahiplerinin varlığını da vurguladı.

Aylık 20 bin Dolar Maaş

Kırbaşoğlu, “Mesela Süryaniler, Süryaniler ve diğer yabancı dil bilen gayr-ı müslimler olmasaydı, İbn Sina olmazdı, İbn Rüşd olmazdı. Yunan filozoflarının eserlerini Arapça'ya Süryaniler başta olmak üzere pek çok gayr-ı Müslim uzman çevirdi. Hem de o zamanın şartlarında Müslüman yöneticiler ve servet sahipleri Süryani mütercimlere bugünün parasıyla, yaklaşık 20.000 Dolar aylık maaş veriyorlardı. İlme verilen önemdir bu... Ama bugün ülkemizde İslâmi ilimler alanında çalışan akademisyenler arasında fakirlik sınırında maaş alan yardımcı doçent ve doçentler olduğunu kaç kişi biliyor?" şeklinde konuştu.  3 gün süren seminerde “Hadis tarihi yeniden yazılmayı bekliyor.” diyen Kırbaşoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Geleceğin İslâmı'nı inşa edebilirsek, İslâm Dünyası'nın geleceği var demektir. Geleceğin İslâm’ının inşası da sağlam ve güvenilir hadisleri iyi tespit ederek, bunları doğru anlamaya ve yorumlamaya bağlıdır. Aslında İslâm dünyası peygamberini gereği gibi tanımıyor. O’na ait olan sözlerin ona ait olmayanlardan tam olarak ayrılamadığı mevcut durumda, onun  sünnetlerini doğru bir şekilde nasıl tanısın ?.”

Her mezhebin, meşrebin ayrı peygamberi var

Hz. Peygamber'in hayatını sadece Sünni anlayışa göre yazarsak,  o Sünnilerin peygamberi olur. Sufi anlayışa göre yazarsak o sufilerin peygamberi olur.Selefi anlayışa göre yazarsak selefilerin peygamberi olur.Halbuki Sünniler gibi İslâm ümmetinin asli birer parçası olan Şiiler, Zahiriler, Zeydiler, İbadiler, Mutezililer v.d.ve onların kaynaklarını dışarıda bırakmak ilmi araştırma ilkeleri bakımından  kesinlikle doğru bir davranış değildir.

Batı dünyası Hz. Peygamber’in hayatını yazma konusunda da İslâm dünyasından ileridedir bugün. Nitekim bu amaçla öncelikle siyerin çeşitli mezhep ve fırkalara ait kaynakları üzerinde gerçekleştirilen bir sempozyumun ardından, bugüne kadar yazılmış en iddialı siyeri yazmak için kolları sıvamış ve sona yaklaşmış durumdadırlar. Onların Peygamberimiz’in hayatını yazma konusunda bile bizi geçmelerinin sebebi , bizim uzun yüzyıllar terk ettiğimiz ilmi araştırma ruhunu, bilgiye olan merak ve iştiyakı onların hararetle ve benimsemeleri, bizlerin ise  geçmişten devraldıklarımızla yetinme ve bunları papağan gibi tekrarlamakla yetinme tembelliğinden bir türlü kurtulamayışımızdır.

İkbâl ile başlayan çağdaş İslâm anlayışı niçin İslâm dünyasında etkili olamadı ve kesintiye uğradı diye bir anket yapılacak olsa, muhtemelen sonuç şöyle olurdu : “Çünkü Müslümanlar İslâm'a sahip çıkmadılar, tam aksine dünyevileştiler, bu süreçte maalesef Müslümanlar davalarını kaybettiler.”

Bu tespit bizce de doğru bir tespittir. Zira genel olarak Müslümanlar özel olarak da İslâmi hareketler büyük ölçüde dünyevileşerek,  iktidarın bozucu etkilerine aldırmaksızın iktidar tutkusuyla yanıp tutuşarak davalarını unuttular, kaybettiler.

Tefsirler yetersiz kalınca…

Geçmiş çağlarda olduğu gibi 20. yy.’da da,  daha önceleri yazılan tefsirlerin  yetersiz kaldığını gören İslâm uleması ve çağdaş  müfessirler bu eksikliğin farkına vardılar ve pek çok çağdaş tefsir yazdılar, hâlâ da bu tür tefsirler yazılmaya devam etmektedir, dolayısıyla  bu tefsir yazma sürecinin devam etmesinden  gururla söz edilebilir. Günümüzün şartlarını göz önünde bulundurarak yazılan tefsir çalışmaları devam ediyor. Ayrıca Malik b. Nebi, Abdullah Draz, Fazlurrahman ve Ali Şeriati gibi ilim ve fikir adamları da de Kur'an'ın nasıl algılanması ve anlaşılması gerektiği konusunda önemli çalışmalar yaptılar.

Hadis kaynakları yetersi kalınca…

Kur’an ve Tefsir alanındaki bu olumlu gelişmelere mukabil, Sünnet-hadis alanında , daha doğrusu rivayet malzemeleri konusunda yapılan çalışmalar fazla değildir. (Burada  hadis kelimesini kullanmadım, çünkü Müslümanlar birtakım hadis rivayetlerinin neticede birer rivayet olduğunu unutup, sanki onları kendi kulaklarıyla Hz. Peygamber’den duymuşçasına birebir O’nun(sav) sözü olarak kabul ediyorlar, öyle olunca da bu rivayet malzemesi konusundaki birtakım ilmi değerlendirme ve eleştirilerin ne anlama geldiğini anlamıyorlar ve kızıyorlar).

Sünnet ’in de Siyer’in de  birinci kaynağı Kur’an’dır.

İmam-ı Azam’ın da “el-Âlim ve’l-Muteallim” kitabında dediği gibi Hz. Peygamber Kur’an’a aykırı bir söz söylemez, söylerse zaten peygamber olamaz” Dolayısıyla Hz.Peygamber’e izafe edilse de Kur'an'a rağmen söylenen söze hadis denmez.

Peki mevcut Hadis rivayetlerinin hepsi de gerçekten Hz. Peygamber’e ait olduğu kesin olan sözler midir? 20. yy’ da bu hadis rivayetleri İslâm Dünyasının problemlerinin çözümünde Müslümanlara ne gibi imkânlar ve açılımlar sunuyor? Hadis rivayetleri ışığında  20.yy'a , 20. yy gelişmeleri ışığında hadis rivayet malzemesine nasıl bakılıyor,ya da bakılmalıdır? Bu soruların cevabı henüz verilememiştir. Çağdaş anlamda bir hadis kitabı da henüz yazılamamıştır. Çağdaşlık iddiasıyla yazılmış olanlar ise adı çağdaş olmak dışında, eskilerin kötü birer tekrarı olmaktan öte geçememektedirler. Kur'an konusunda yüzlerce tefsir yazan Müslümanlar, hadis rivayet malzemesi söz konusu  olunca anlaşılmaz bir şekilde hemen muhafazakârlaşıyorlar ve hadis alanında yenilikten ve yeni denemelerden uzak duruyorlar.

Sünnetin ikinci kaynağı mütevatir sünnetlerdir.

Bunlar canlıdır, diridir,her gün dünyanın her yerinde sürekli olarak tekrarlanan uygulamalardır,  yüz binlerce milyonlarca Müslüman tarafından yüzyıllarca fiilen yaşanarak nesillerden nesile aktarılmış ve aktarılmakta olan uygulamalardır. Klasik literatürde sünen-i ameliye, sünen-i mütevarise, sünen-i mütevatire de denilen hadis rivayetlerinden daha güvenilir zengin bir bilgi kaynağıdır. Mesela herkes İslâm’da ezan uygulaması olduğunu ya da bayram namazları kılındığını bilir, daha küçük yaşlarda ve okuma yazma bilmez iken,- dolayısıyla ilgili Kur’an ayetlerinden ve hadis rivayetlerinden bihaber olduğu bir yaşta -  İslâm’da ezan ve bayram namazları diye bir uygulama olduğunu ana-babasından ,mahallesinden ,çevresinden görür,duyar ve öğrenir, büyüyünce namaz kılmadan önce namaz vakitlerini ilan etmek ve namaza Müslümanları davet etmek için ezan okumanın gereğine inanır, tıpkı bunun gibi.

Üçüncü sırada hadis kaynakları adı verilen kitaplar vardır.

Bu kitaplar genellikle kendilerinden önce yazılan derlemelere dayanılarak yazılmıştır. Buhari, Müslim, Tirmizi birebir ravilerden ve şahıslardan sözlü olarak, sözlü rivayet usulüyle toplanıp yazılmış değildir. Önceki yazılan kitaplardan kendi metotlarına uygun olan rivayetlerden derlemedir bu kitaplar büyük ölçüde.

Sünnet'in dördüncü kaynağı kaya yazıtları ve arkeolojik kazılardır.

Hicaz yarımadası ve civarında ,çoğu Müslüman olmayan ilim adamları tarafından gerçekleştirilen, pek azı Müslüman bilim adamları tarafından yapılan  bu tür arkeolojik çalışmalar henüz tamamlanmış değildir. Tamamlanınca elimizdeki rivayet malzemelerinin ihtiva ettiği bazı bilgilerin ne kadar sağlam olduğu daha net olarak  ortaya çıkacaktır, tablo netleşecektir. Ama dediğim gibi bu çalışmalar pek çok ilahiyatçı ve İslâm araştırmacısı için meçhul, az sayıda bilenler için ise hayli yeni bir gelişmedir.

Beşinci sıradaki kaynak Müslüman olmayan devletlerin elindeki o döneme ait tarihi malzemelerdir.

Hz. Peygamber dönemini kapsayan Sasani, Bizans ve  Habeşistan tarih kaynakları da Hz. Peygamber dönemi hakkında bize bilgi veren kaynaklar arasında yer alması gerektiği halde, henüz bunlara da gereken ilginin gösterildiği ve bunlara ulaşıldığı söylenemez.  Bu kaynaklar incelenip taranınca hadis rivayetleriyle ilgili birçok husus daha da netleşecektir.

Devam edecek

İSLÂM'IN GELECEĞİ, GELECEĞİN İSLÂMI'NA BAĞLIDIR (II)

"Dînî düşüncenin yeniden inşası, Müslümanların bir davalarının olduğunu hatırladıkların-da mümkün olacaktır. Bugün Müslümanlar, masa, kasa ve nisa'yla uğraşıyorlar. Artık dava unutuldu, zira mücahitler müteahhit, tasavvuf ehli tasarruf (holding, şirket, banka v.s) ehli oldu, dünyevileşti."

Metin tenkidi

Sünnet'i, daha doğrusu asırlarca Müslümanların İslâm tasavvurlarını belirleyen pek çok rivayeti 20. yy mentalitesine sunabilmek giderek zorlaşmış ve son iki yüzyılda çeşitli alanlardaki gelişmeler ışığında bunların değerini belirleyebilmek amacıyla bir yöntem olarak metin tenkidi gündeme gelmiştir. Aslında metin tenkidi, zannedilenin aksine kronolojik olarak isnad tenkidinden öncedir, zira isnad kavramının ve sisteminin olmadığı Sahabe döneminde genellikle metin tenkidi uygulaması yapılmıştır. Hz. Aişe ve Hz. Ali bu alandaki en gözde ve önemli metin tenkitçileridir. Son iki yüzyılda yaşamış olan hemen bütün çağdaş İslâm düşünürlerinin de gözde yönteminin metin tenkidi olduğu söylenebilir. Bu meyanda Muhammed Abduh, Reşid Rıza, Mehmet Akif Ersoy, İsmail Hakkı İzmirli, Ahmet Hamdi Akseki, Maurice Bucaille, Mevdûdi, Fazlurrahman v.b. pek çok isim zikredilebilir.

Müslümanların en önemli ihtiyaçları içtihat konusundadır. İçtihat aklı çalıştırmakla alâkalıdır. Rivayete sarılıp da aklı bir kenara bırakanlar İslâm'ı 20. yy.‘ da sorunlara cevap veremez hale getirmişlerdir. Oysa Peygamberimiz, Yemen'e vali tayin ettiği Muaz ibn Cebel'in, Kur'an'da ve Hadis'te muhatap olduğu bütün soruların cevabını bulamayacağını açıkça kabul etmiş ve Muaz'ı kendi içtihadına yönlendirmiştir. Bu, bugün İslâm Dünyası'nın şiddetle ve acilen muhtaç olduğu çok önemli bir yöntemsel bilinçlendirmedir.

En fazla hadis uydurulan alanlar

Uydurma hadis rivayetlerin kapsadığı alanlar, akaitten ahlaka, siyerden fıkha, siyasetten tıbba kadar hemen hemen insan hayatının bütün alanlarını kapsayacak kadar geniştir. Ama pek çok ulemanın salih amellere teşvik ve günahlardan sakındırma alanında rivayetlerin çok sıkı elenmesi gerekmediği, bu alandaki rivayetler konusunda daha gevşek davranılabileceği şeklindeki tutumları uydurma hadis rivayetlerinin bu alanın da dışına taşarak, sahih ve güvenilir rivayetleri gölgede bırakmasına yol açmıştır. Nitekim bugün İslâm dünyasındaki egemen İslâm tasavvurları büyük ölçüde bu gibi son derece çürük ve hatta asılsız ve uydurma rivayetlere dayanmaktadır. Dolayısıyla bugün uydurma, asılsız ve çürük rivayetler üzerinde durmak, sahih ve güvenilir rivayetler üzerinde durmak kadar, hatta -" Def-i mefasid celb-i menfaattan evladır." ilkesi uyarınca - ondan da önemlidir.

Bu problemli rivayetler içerisinde günümüzde de önemli bir tartışma konusu olan kadın hakları ve kadının statüsü konusunda oldukça fazla uydurma veya son derece problemli rivayet malzemesi söz konusudur. "Kadınları başlarına idareci seçenler helak olmuştur" hadis rivayetine dayanarak kadınlar asırlarca siyaset ve yönetimden dışlanmıştır. Kadının siyasette yer alamaması tek bir hadise bağlı olarak açıklanmıştır. Kadın bu tek hadis rivayeti yüzünden toplumda devre dışı kalmıştır. Çağın meydan okumalarına cevap verebilecek çözümler üretmek yerine, kadının toplumun dışına bırakılması çok yanlıştır.

Hz. Hatice, Hz. Aişe, Hz. Ümmü Seleme vb. birçok sahabi hanım aktif olarak hayatın hemen her alanında yer aldığı halde, ilerleyen asırlarda ataerkil/erkek egemen zihniyetin ürünü olan birtakım uydurma rivayetlerle kadın toplumsal alandan adeta dışlanmıştır. Bir tek uydurma rivayetin yaptığı tahribat bu kadar büyüktür. Mesela Türkiye dışındaki İslâm ülkelerinde kadınlar camilerde namazlarını, Cuma namazlarını rahatça kılarlar. Ülkemizde olduğu gibi engellenmezler.

Sözün kısası uydurma, asılsız, çürük ve problemli hadis rivayetlerinin yaptıkları tahribatlar çok büyük olmuştur.

En fazla hadis uydurulan alanların başında, Kur'an okumanın fazileti ve ibadetlerin faziletleri hakkındaki hadisler de gelir. Peygamber kıssalarına dair rivayetlerin çoğu Yahudi ve Hristiyan kültürünün mührünü taşır.

Esbâb-ı Nüzûl (Nüzul sebepleri) alanındaki rivayetlerin de çoğu problemlidir. Keza bazı hadis rivayetlerinde kader imanın şartlarındandır, bazılarında değildir. İnsanın iman veya küfrü, iyi veya kötüyü, sevap veya günahı seçmede özgür iradesiyle hareket edip etmemesi bağlamında kader meselesinin imanın şartlarından olmaması - açıkça zikretmesine engel olmadığı ve diğer esasları açıkça zikrettiği için - Kur'an'a daha uygundur. Şefaatle ilgili hadislerde de problem vardır. Bu rivayetler hem isnat hem de metin açısından problemlidir.

Mesela tasavvuf ve tarikat çevreleri kadar ilahiyat ve diyanet çevrelerinde bile yaygın olarak ciddiye alınan; "Sen olmasaydın (ya Muhammed) ben bu alemleri yaratmazdım." rivayeti de bir başka örnektir. Bu hadis rivayeti hiçbir hadis kitabında yoktur, uydurmadır. Ama siz bu hadisin uydurma olduğunu tasavvuf erbabına tarikat erbabına asla anlatamazsınız.

Salih amellerin faziletlerine dair hadis rivayetlerinin de çoğu uydurmadır. Kandil geceleriyle ilgili hadis rivayetlerinin neredeyse tamamı uydurmadır, bu gecelerde yapılan ibadetlerle ilgili hadisler uydurmadır. Tespih namazıyla ilgili rivayetler uydurmadır. Miraç hadisiyle ilgili detaylar ya uydurmadır ya da fevkalade çelişkili ve problemlidir. Mamafih bu rivayetlerden genel olarak Mirac'ın bir vizyon ve manevi bir tecrübe olarak kabul edilebileceği ifade edilebilir.

Recm ile ilgili hadislerin bir büyük kısmı son derece problemli ve bir kısmı açıkça uydurmadır. Mesela çok yaygın olan ve yaygınlaştırmak için bazı çevrelerin özel gayret sarf ettiği Cevşen duası uydurmadır. Peygamberimiz zaten bu kadar uzun dua etmezdi. Cevşeni yanında taşıyana kurşun isabet etmez derler, bunu önce bu iddiada bulunanlar üzerinde denemek gerekir, kurşun işliyor mu işlemiyor mu? emin olmak için.

Hadis kitaplarının yok olduğunu farz etsek Müslümanlığımızdan bir şey kaybeder miyiz?

Hadis kitaplarının yok olduğunu farz etsek şu an için Müslümanlığımızdan çok fazla bir şey kaybetmeyiz. Zira gerek Kur'an, gerek Allah resulünün hayatı, gerekse onun Sünnet'i tevatüren nesilden nesile aktarılmaya devam etmektedir. Ancak bununla da yetinmeyip Müslümanlar Peygamberleriyle aralarında ondan rivayet edilen sözlerle de bir bağ kurmak isterler. Bu bağın uydurma rivayetlerle kurulması, telafisi zor olan bazen de mümkün olmayan sonuçlar doğuracaktır. Dolayısıyla en muteber addedilen hadis kaynaklarında bile şu veya bu ölçüde birtakım zayıf, çürük, asılsız veya uydurma rivayetlere rastlanması söz konusudur. Bu sebeple hangi kaynakta yer alırsa alsın rivayetler konusunda körü körüne teslimiyetçi davranmamak gerekir. Tam aksine İbn Teymiye'nin "Kur'an dışında hatasız kitap yoktur" sözü bize rehberlik etmelidir.

Geleceğin İslâm'ı

Geleceğin İslâm'ını inşa edebilirsek, Müslümanların ve İslâm Ümmetinin geleceği konusunda ümitvar olmamız mümkün demektir. İslâm dininin entelektüelleri fildişi kulelerden çıkıp, İslâm dünyasını adım adım dolaşmalıdırlar. Kur'an ve Sünnet'e dönüş anlamında muhafazakâr Selefilik değil, radikal selefilik değil, entelektüel selefilik gereklidir. Geleceğin İslâm'ını inşa etme sürecinde bam teli hadis rivayetleridir, bu rivayetler karşısında takınılacak tavırdır.

Şii ve Sünni dünyada tamamen rivayete dayalı bir İslâm anlayışı hakimdir ki bu problemli bir anlayıştır. İmam Şafii din alanında sadece nakli bilgiyi ve rivayeti esas almış ve aklı devre dışı bırakmıştır. Hâlbuki günümüzde daha ziyade Rey'e dayalı/düşünceye dayalı bir sünnet/hadis anlayışına ihtiyaç vardır.

Meselâ, tek başına bir mezhep İslâm'ı temsil edemez. Zeydi, İbadi, Şii, Sünni, Mu'tezililerin toplamı İslâm'ı ve ümmeti oluşturur. Ehli Sünnet sadece dört amelî, iki de itikadî mezhepten oluşur. Sufileri, Selefileri ve İslâm filozoflarını da Sünniler içinde sayabiliriz. Buna rağmen Ehl-i Sünnet kendilerini sadece Sünniliğin değil de İslâm'ın temsilcisi olarak görürler.

Mu'tezili imamların hemen hepsi Hanefidir. Öte yandan Zeydilik Sünniliğe çok yakındır. Bundan dolayıdır ki, sünneti sadece Sünnilerin sünnet anlayışıyla izah etmek doğru değildir. Bugün çektiğimiz sıkıntıların temelinde yatan yanlışlıklardan biri Ehli Hadis'in bu konudaki dışlayıcı tutumudur.

Bizim yapmamız gereken, tarumar olmuş bu binayı yıkıp yerine yeni bir bina yapmak olmamalıdır, sağlam kalan malzemeleri bir araya getirip binayı yenilemek olmalıdır.

Dînî düşüncenin yeniden inşası, Müslümanların bir davalarının olduğunu hatırladıklarında mümkün olacaktır. Bugün Müslümanlar, masa, kasa ve nisa'yla uğraşıyorlar. Artık dava unutuldu, zira mücahitler müteahhit, tasavvuf ehli tasarruf (holding, şirket, banka vs.) ehli oldu, dünyevileşti.

Buna rağmen hadis alanında oldukça ciddi denebilecek çalışmalar yeni yeni ve cılız da olsa canlanmaya başladı, bu çalışmaların benzerini Siyer alanında da yapmak lazımdır. Maalesef Siyer alanı henüz bakir olup yapılacak yeni araştırmaları ve denenecek yeni yaklaşımları beklemektedir.

Devam edecek

  

Rüştü Kam